Transitieplan Elektrische Huishoudelijke Apparatuur 

Nederland heeft zich het doel gesteld om in 2050 een volledig circulaire economie te hebben. Om deze doelstelling te behalen, is het belangrijk dat er bewust sturing wordt gegeven aan het transitieproces. Er zijn daarom 5 prioriteitssectoren gedefinieerd waarvoor een transitieagenda is opgesteld: biomassa en voedsel, kunststoffen, maakindustrie, bouw en consumptiegoederen. Elektrische huishoudelijke apparaten vallen onder de sector consumptiegoederen. Er is daarom voor deze sector een eigen transitieagenda opgesteld. Het rapport zal midden 2022 gepubliceerd worden op deze pagina.

Doelen transitieagenda 

Het maken van een transitieagenda voor de branche van elektrische huishoudelijke apparaten heeft de volgende doelen: 

1. Het creëren van een concreet plan aan de hand van verschillende thema’s om te komen tot een volledig circulaire branche voor elektrische huishoudelijke apparatuur. 

2. Het vaststellen van concrete acties per thema. 

3. Het vormen van een samenwerkingsverband binnen de branche om bepaalde uitdagingen gezamenlijk op te pakken.  

4. Adviseren over het vormgeven van het samenwerkingsverband binnen de branche.

Totstandkoming transitieagenda 

In het kader van de transitieagenda consumptiegoederen is Turntoo gevraagd door het Ministerie van Infrastructuur en Waterstaat de transitie naar een circulaire branche voor elektrische huishoudelijke apparatuur te begeleiden. Hiervoor is samengewerkt met het Groene Brein, branchevereniging APPLiA Nederland en bedrijven uit de branche. 

Het transitieplan voor de sector van elektrische huishoudelijke apparaten is tot stand gekomen door middel van een drietal workshops met vertegenwoordigers van producenten uit de branche in het najaar van 2021. Ook hebben interviews met diverse partijen uit de keten en experts uit het veld plaatsgevonden. Door het samenbrengen van organisaties, is ook gestart met het activeren van de branche.

Urgentie van verandering

Momenteel wordt 24% van de klimaatimpact van consumptiegoederen in Nederland veroorzaakt door elektrische apparaten. Daarvan behoren 45% tot de categorie elektrische huishoudelijke apparaten. Dus ongeveer 11% van de klimaatverandering door consumptiegoederen wordt veroorzaakt door elektrische huishoudelijke apparaten. Daarnaast laat een studie van het World Economic Forum ziet dat elektrisch en elektronisch afval maar 2% van het volume van vaste afvalstromen is, maar het rond de 70% van alle gevaarlijke afval veroorzaakt.  

Bron: New Economy, Doelentraject 

Waardeverlies bij recycling 

Nederland hoort met 80 procent recycling van afval bij de koplopers in Europa. Dit komt vooral doordat hierop al decennialang fors is ingezet in het afvalbeleid. Huidige methodes van recycling leiden echter tot een enorm waardeverlies. Volgens een recente studie gaat bij de recycling van staal, aluminium en plastic rond 59% van de economisch waarde binnen een cyclus verloren. Een bedrag van totaal €87 miljard alleen al in de EU. En dat terwijl deze materialen op dit moment het best recyclebaar zijn.  

Uitdagingen in de weg naar een circulaire branche 

De uitdaging om de transitie naar een circulaire branche voor elektrische huishoudelijke apparatuur in Nederland te versnellen is de structuur van de sector zelf. In Nederland bevindt zich slechts een klein deel van de keten van elektrische huishoudelijke apparatuur. Het overgrote deel van de in Nederland verkochte huishoudelijk apparaten wordt buiten Nederland geproduceerd. In Nederland zelf zitten vooral verkooporganisaties.  

Daarmee is de directe invloed om vanuit Nederland de transitie van de branche op alle vlakken te versnellen, beperkt. Het is daarom heel belangrijk om dit in te bedden in een grotere Europese ofwel internationale context. Tegelijk biedt de koploperspositie van Nederland op het gebied circulariteit ook veel mogelijkheden om invloed uit te oefenen. Zowel bij bedrijven als ook in het kader van EU- wetgeving.  

Invloed in Nederland 

De directe invloed, die vanuit Nederland op de branche kan worden uitgeoefend, zit vooral in het laatste deel van de keten: op de verkoop, het gebruik van producten, en het hergebruik, de inzameling en verwerking van afgedankte apparaten. Hier zijn gedurende het project veel kansen geïdentificeerd om de levensduur van producten en componenten te verlengen. Onder meer door middel van hergebruik, reparatie en refurbishment. De directe invloed van de Nederlandse overheid zit vooral in de wet- en regelgeving met betrekking tot levensduurverlenging en hergebruik. 

Met betrekking tot de circulariteit van producten zelf is de invloed beperkt. Beslissingen over het ontwerp en de materiaalsamenstelling worden op hoofdkantoren buiten Nederland genomen en ook de wetgeving omtrent de eisen aan apparaten wordt voornamelijk bepaald op EU-niveau. Het is van belang dat de Nederlandse overheid hier haar invloed op uitoefent.  

De organisatie van de transitie 

Een van de adviezen uit het rapport is om een solide organisatie op te zetten om de transitie te begeleiden. De organisatie kan worden vormgegeven door het opzetten van een multidisciplinair kernteam met vertegenwoordiging vanuit de producenten, overheid, kennisinstituten, vertegenwoordiging vanuit de retail, de recyclingbranche en circulaire startups. Daarnaast kunnen per onderwerp specialisten worden toegevoegd.  

Verandering van mindset 

De transitie naar een circulaire economie vergt niet alleen een andere organisatie van processen en een ander ontwerp van producten. Net zo belangrijk, en wellicht zelfs het meest belangrijk, is een verandering in mindset die zich vertaalt in een nieuwe cultuur van samenwerken en verantwoordelijkheid nemen voor het grote geheel. Alleen dan lukt het de grootse uitdagingen waarvoor we als mensheid momenteel staan werkelijk op te lossen. 

Deze transitie zal en moet onze economische structuur fundamenteel veranderen en dat betekent ook momenten van onzekerheid op elk niveau, nieuwe vragen durven stellen en ongemakkelijke waarheden onder ogen zien.  

Niet alleen denken, vooral doen 

Het vastleggen van wat er moet gebeuren en het organiseren van de uitvoering is slechts ondersteunend aan het allerbelangrijkste, en dat is het DOEN. Het is noodzakelijk dat organisaties circulariteit prioriteit geven door het op te nemen in hun strategie en er daadwerkelijk mee aan de slag gaan. Dan wordt impact behaald, wordt geleerd en wordt verbeterd. Het starten van schaalbare projecten is fundamenteel om daadwerkelijk de impact te realiseren die nodig is om zowel de Nederlandse als ook internationale doelen te behalen op gebied van circulariteit en klimaat.  

Het rapport geeft handvatten voor hoe welke stappen kunnen worden gezet. Nu is het aan organisaties en overheid samen om de gezamenlijk op te trekken om de stappen te gaan zetten: welke ambities zijn er, welke richting en kaders kan de overheid geven? Wat kunnen organisaties zelf en waar is hulp nodig van overheden? Door samen op te trekken kunnen grenzen worden verlegd en belemmeringen worden weggenomen. 

Het Transitierapport zal midden 2022 gepubliceerd worden op deze pagina.