Microplastics: is een filter wel of niet de oplossing?

Dat bij iedere wasbeurt kleine deeltjes polyester en acryl loslaten, zal niet onbekend zijn. De deeltjes komen vooral uit synthetische kleding, zoals fleecevesten, polyester sportshirts en truien. Deze microplastics zijn zo klein dat ze filters passeren en via het afvalwater in zeeën en oceanen terecht komen. Dat microplastic een probleem vormt waarvan we de omvang nog maar nauwelijks kunnen inschatten, is duidelijk. Hoewel de bron van de vervuiling bij de kledingindustrie ligt, is het te kort door de bocht om te roepen dat er geen synthetische kleding meer geproduceerd mag worden. Daarom zet de branche van elektrische huishoudelijke apparaten zich actief in om bij te dragen aan een oplossing. In dit artikel geven we een update van waar we nu staan in de zoektocht naar een oplossing voor microplastic in het waswater.

Onderzoek naar de omvang van het probleem

APPLiA Europe maakt zich net als APPLiA Nederland zorgen over microplastics in het milieu. De wasmachine-industrie is geconfronteerd met een overvloed aan wetenschappelijke gegevens en onderzoeken over de uitstoot van microplastic uit textiel. Om de omvang van het probleem goed te begrijpen, heeft APPLiA Europe het Research Institute of Sweden (RISE) opdracht gegeven om een ​​literatuuronderzoek uit te voeren naar de microplastic-emissie van textielwas. RISE is een onderzoeksinstituut dat veel ervaring heeft op het gebied van textielonderzoek en microplastics. Het belangrijkste doel van dit onderzoek is het verzamelen en vergelijken van de huidige gepubliceerde gegevens over het vrijkomen van microplastic/microvezels (MP/MF) uit textiel tijdens het wassen.

De belangrijkste conclusies uit het onderzoek

• Bij experimenten uitgevoerd op laboratoriumschaal zijn de waarden van vrijgekomen microvezels hoger. Dit wijst op een hardere behandeling van het textiel in het lab in vergelijking met huishoudelijke wasmachines. Resultaten uit het laboratorium kunnen dus niet één op één vertaald worden naar wasmachinegebruik op huishoudelijke schaal.
• Geschat wordt dat er 20-500 mg microvezels per kg polyestertextiel vrijkomen tijdens de tweede tot vijfde wascyclus.
• Textiel vertoont aanzienlijk meer vezelverlies tijdens de eerste wasbeurten, die zich vervolgens stabiliseren na een bepaald aantal wasbeurten. Het is dus niet raadzaam om vezeluitval te extrapoleren uit onderzoeken die slechts 1 of 2 wascycli hebben uitgevoerd.
• Om de totale emissie van microvezels die vrijkomen in het water te schatten, heeft RISE een bottom-up scenario berekend en gerapporteerd in het literatuuronderzoek.
• Er is meer onderzoek nodig naar een breder scala aan textiel en ook naar het langetermijngedrag van textiel om een ​​betrouwbaardere statistische basis te krijgen.

Benieuwd naar het hele onderzoek? Klik hier om het literatuuronderzoek te lezen.

Frankrijk verplicht een filter, hoe zit het met de rest van de EU?

In februari 2020 nam Frankrijk als eerste land ter wereld een wet aan die wasmachinefabrikanten verplicht om vanaf 1 januari 2025 filters voor microplastics in hun apparaten te installeren. Sindsdien zijn er verschillende lobbytrajecten geweest om de wet aan te passen. Hoewel de datum blijft staan, heeft de Franse regering fabrikanten wel meer vrijheid gegeven in de manier van filtering. Dit kan dus zijn door een interne of externe filter, maar ook door het gebruik van een losse filter in de vorm van een bol of zak. Luxemburg is ondertussen ook bezig met het aannemen van eenzelfde wet als in Frankrijk en ook in de UK zijn de eerste discussies over dit onderwerp op gang. In december 2024 wordt er op Europees niveau verder gepraat over het verplichten van een filter bij wasmachines. Het zal dus nog enkele jaren duren voor we weten of een dergelijke wet in heel Europa – en dus ook in Nederland – zal gelden. APPLiA Europe heeft een kaart laten ontwikkelen waarop te zien is hoe ver de wetgeving rondom microplastic wereldwijd is.

De vier belangrijke initiatieven op Europees niveau

Binnen Europa zijn er momenteel vier belangrijke initiatieven gaande die zich richten op microplastic:

1. Het ecologisch ontwerp voor was- en wasdroogmachines
De Europese Commissie evalueert de technologische ontwikkelingen op gebied van filters op wasmachines. Op basis van de resultaten wordt uiterlijk op 25 december 2025 besloten of de nieuwe eisen haalbaar en geschikt zijn voor doorvoering in de rest van Europa.

2. De textielstrategie
Dit is een Europese strategie om de textielindustrie te verduurzamen. Het doel is ervoor te zorgen dat de textielindustrie op een duurzame manier herstelt van de COVID-19-crisis door een competitieve markt en het toepassen van principes van circulaire economie op productie, producten, consumptie, afvalbeheer en secundaire grondstoffen. De feedbackperiode is in augustus 2021 gesloten. Begin 2022 wordt een vervolgstap genomen.

3. Wetsvoorstel tegen vervuiling door microplastic
Dit initiatief heeft tot doel microplastics aan te pakken die onbedoeld in het milieu terechtkomen. Etikettering, standaardisatie, certificering en regelgevende maatregelen voor de belangrijkste bronnen van deze kunststoffen hebben de focus in dit wetsvoorstel. Deze is momenteel in de maak.

4. Een richtlijn op afvalwater
De initiatiefnemers van deze richtlijn willen ervoor zorgen dat stedelijk afvalwater schoon en veilig is. Momenteel is er een Europese richtlijn die gaat over de behandeling van stedelijk afvalwater. Dit initiatief neemt deze richtlijn onder de loep en kijkt of bepaalde tekortkomingen en nieuwe maatschappelijke behoeften vragen om een aanpassing van de richtlijn.

Is een filter of wel of niet de oplossing?

Hoewel het fijn is dat er in Frankrijk iets meer vrijheid is ontstaan in het uitvoeren van de filterwet, zijn er nog altijd veel vragen over de effectiviteit van een filter in of buiten de wasmachine. Ongeacht of het een interne of externe filter wordt, zal de gebruiker verantwoordelijk zijn voor het juiste gebruik en vooral de reiniging van het filter. Wanneer een filter bijvoorbeeld onder de kraan wordt schoongespoeld, zal al het opgevangen microplastic alsnog in het riool belanden. Ook brengt een filter technische uitdagingen met zich mee. Wat gebeurt er bijvoorbeeld wanneer het filter vol zit maar de wasmachine wel wordt gebruikt? Consumentengedrag speelt een hele belangrijke rol in de keuzes die gemaakt worden rondom het filter. APPLiA Nederland staat daarom achter de onderzoeken die op Europees niveau worden uitgevoerd om tot een goede bijdrage te komen voor het probleem van microplastic. De branche pakt zijn verantwoordelijkheid en blijft innoveren tot de oplossing is gevonden.