E-commerce: sterkere verantwoordelijkheid als drijfveer om illegale verkoop aan te pakken

Persbericht Brussel, 5 februari 2025 – De Europese Commissie publiceert vandaag haar strategie om de uitdagingen van e-commerceplatforms aan te pakken en eerlijke handelspraktijken en naleving van EU-wetgeving te bevorderen. APPLiA, de Europese branchevereniging voor fabrikanten van huishoudelijke apparaten, roept de EU op om strengere verantwoordingsmaatregelen voor online marktplaatsen in te voeren en bestaande wetgevende lacunes te dichten die het mogelijk maken dat niet-conforme en onveilige producten de Europese markt betreden. Dit omvat ook de verplichting voor online marktplaatsen om zich te houden aan de EU-regelgeving voor afvalbeheer.

Bij huishoudelijke apparaten zijn vooral kleine producten zoals koffiezetapparaten, keukenblenders en strijkijzers het meest getroffen door illegale online verkoop. In 2024 werden meer dan 400 elektrische apparaten van buiten de EU geregistreerd in het EU Safety Gate-systeem, waarvan meer dan 200 als hoog risico werden geclassificeerd. Deze terugkerende problemen vormen een aanzienlijk risico voor de veiligheid van consumenten, ondermijnen de concurrentiepositie van Europese bedrijven en schaden het consumentenvertrouwen in de Europese markt.

Paolo Falcioni, directeur-generaal van APPLiA, verklaarde: “Terwijl Europa zijn economische strategie verder ontwikkelt, vormen illegale online verkopen een extra bedreiging voor de Europese concurrentiepositie. Terwijl EU-fabrikanten strikte veiligheids- en milieunormen naleven, omzeilen handelaren uit derde landen deze vaak, waardoor Europese bedrijven benadeeld worden. Het gebrek aan controle zorgt ervoor dat inferieure producten de markt overspoelen, wat zowel de veiligheid van consumenten als eerlijke concurrentie in gevaar brengt. Nu is het moment om actie te ondernemen en verantwoordelijkheid te eisen voor de veiligheid, duurzaamheid en naleving van producten die aan EU-consumenten worden verkocht.”

Ons Actieplan voor EU-beleidsmakers:

1. Versterk de verantwoordelijkheid en handhaving van marktplaatsen: Online marktplaatsen moeten als economische operatoren onder EU-wetgeving worden erkend.
2. Zorg voor eerlijke bijdragen aan e-afvalbeheer: Online verkopers moeten wettelijk verplicht worden om de rol van ‘producent’ op zich te nemen onder de WEEE-richtlijn.
3. Creëer een gelijk speelveld voor duurzame producten: Eisen voor duurzame producten moeten eerlijk en consistent worden toegepast in de gehele EU-markt, zowel online als offline.

Versterk de verantwoordelijkheid en handhaving van marktplaatsen

Het huidige systeem waarbij de verantwoordelijkheid binnen de toeleveringsketen verschuift, leidt ertoe dat niemand verantwoordelijk wordt gehouden voor niet-conforme producten. Om bestaande regelgevende lacunes te dichten, moeten online marktplaatsen als economische operatoren worden erkend onder EU-wetgeving. Vandaag de dag worden grote hoeveelheden producten rechtstreeks aan EU-consumenten verkocht door handelaren van buiten de EU via online platforms, vaak zonder een juridische entiteit binnen de EU die naleving van EU-verplichtingen waarborgt. Dit bemoeilijkt de handhaving, aangezien nationale autoriteiten alleen binnen hun eigen landsgrenzen kunnen optreden, wat effectieve controle belemmert en wetgeving op het gebied van veiligheid, milieu en consumentenbescherming ondermijnt.

Om dit probleem aan te pakken, moet de verantwoordelijkheid voor online marktplaatsen worden versterkt. Zonder duidelijke aansprakelijkheid voor naleving zullen onveilige en inferieure producten de consument blijven bereiken, waardoor zij onnodige risico’s lopen. Michał Zakrzewski, APPLiA’s Senior Digital & Competitiveness Policy Director, zei: “Hoewel bestaande regelgeving juridische instrumenten biedt om op te treden tegen niet-conforme producten, hebben autoriteiten onvoldoende capaciteit vanwege de enorme hoeveelheid importen van online retailers. Hierdoor wordt slechts een klein deel van deze producten getest, zelfs wanneer hoge risico’s worden vastgesteld. Om de consumentenbescherming in de EU te verbeteren en marktverstoring te voorkomen, zijn betere markttoezichtsstructuren, meer samenwerking tussen Europese autoriteiten en nauwere samenwerking met de douane essentieel.”

Het huidige wetgevingskader schiet tekort in de aanpak van handhavingsproblemen bij online marktplaatsen. De EU wil met de Digital Services Act (DSA) en de Digital Markets Act (DMA) zorgen dat online platforms voldoen aan veiligheidsvereisten en consumenten beschermen. Dit omvat onder andere verplichtingen voor marktplaatsen om illegale producten te verwijderen, transparantie te waarborgen en informatie over verkopers te verstrekken. Toch blijven er aanzienlijke mazen in de wet. Onder de DSA gelden voornamelijk zachte eisen, waarbij fabrikanten de mogelijkheid hebben om gevraagde informatie te verstrekken in plaats van strikte verplichtingen opgelegd te krijgen.

Daarnaast vormen de Markttoezichtsverordening en de Algemene Productveiligheidsverordening (GPSR) de juridische basis voor markttoezicht in zowel fysieke als online handel. De GPSR biedt met name het kader voor het monitoren van online aanbiedingen en het voorkomen dat producten zonder verantwoordelijke economische operator de EU-markt betreden. In de praktijk is dit echter moeilijk te controleren en te handhaven door onvoldoende toezicht door relevante autoriteiten (douane en markttoezicht) en hun beperkte middelen. Hierdoor blijft het probleem van een ontbrekende juridische entiteit binnen de EU grotendeels onaangepakt.

Zorg voor eerlijke bijdragen aan afvalbeheer

Een ander belangrijk gebied van non-conformiteit strekt zich uit tot naleving van EU-verplichtingen met betrekking tot producentenverantwoordelijkheid, met name op het gebied van recycling van elektrische en elektronische afvalstoffen (WEEE). Het niet naleven van deze verplichtingen schaadt niet alleen het milieu, maar verstoort ook eerlijke concurrentie tussen bedrijven op de EU-markt.

Effectief afvalbeheer is een hoeksteen van de duurzaamheidsdoelen van de EU, waarbij Uitgebreide Producentenverantwoordelijkheid (EPR) een centrale rol speelt in het waarborgen dat producenten verantwoordelijkheid nemen voor de milieu-impact van hun producten aan het einde van hun levenscyclus. EPR is een beleidsaanpak die producenten verantwoordelijk stelt voor het beheer van hun producten na gebruik, wat bijdraagt aan hogere WEEE-terugwinnings- en recyclingpercentages, minder milieuschade en een eerlijke verdeling van de financiële en operationele verantwoordelijkheden voor afvalbeheer.

Korrina Hegarty, APPLiA’s Senior Environment Policy Director, zei: “Terwijl bedrijven binnen de EU voldoen aan EPR-vereisten door bijdragen te betalen ter ondersteuning van WEEE-beheersystemen, leidt de opkomst van online verkoop – met name door grensoverschrijdende en externe verkopers – tot een groeiende uitdaging. Veel van deze verkopers ontduiken EPR-verplichtingen, waardoor de financiële last verschuift naar bedrijven die zich wél aan de regels houden en eerlijke concurrentie wordt ondermijnd. Hoewel sommige goede praktijken al via nationale wetgeving zijn geïntroduceerd, is EU-brede harmonisatie van EPR-vereisten cruciaal om administratieve complexiteit te verminderen en de handhaving te versterken.”

EU-beleidsmakers zouden prioriteit moeten geven aan het dichten van juridische lacunes in de regulering en handhaving van online handel via marktplaatsen. Online verkopers moeten wettelijk verplicht worden om de rol van “producent” op zich te nemen onder de WEEE-richtlijn, er moet een meer geharmoniseerd producentenregistratiesysteem worden geïntroduceerd en online marktplaatsen moeten verplicht worden om verkopers te informeren over EPR-vergoedingen en naleving te waarborgen.

Creëer een gelijk speelveld voor duurzame producten

Duurzame levensstijlen en milieubescherming worden versterkt door de Ecodesign for Sustainable Products Regulation (ESPR), een cruciale stap richting een duurzamere en circulaire economie.

Om de doelen van ESPR te behalen, moeten de vereisten voor duurzame producten eerlijk en consistent worden toegepast in de hele EU-markt, zowel online als offline. Dit zorgt voor een gelijk speelveld voor alle bedrijven en handhaaft tegelijkertijd de consumentenbescherming en milieunormen.

Belangrijke elementen hiervoor zijn:

1. Harmonisatie van standaarden en regelgeving: Het is essentieel om tegenstrijdige nationale regelgeving te vermijden en uniforme regels te waarborgen binnen de hele EU, zowel voor fysieke als online marktplaatsen.
2. Effectief markttoezicht en handhaving: Zowel online als offline markten hebben robuuste controle- en handhavingsmechanismen nodig om te garanderen dat alle producten voldoen aan de ESPR-vereisten.
3. Duidelijke en toegankelijke productinformatie voor alle partijen: Het Digitale Productpaspoort (DPP) kan alleen succesvol zijn als alle partijen, zowel online als offline, het correct implementeren en consumenten voorzien van transparante en accurate informatie over de duurzaamheid van producten.

Dit artikel is een vertaling van het originele bericht van APPLiA Europe en is één-op-één overgenomen. Klik hier voor de oorspronkelijke versie.